دستورات کنترلی
دستور if-else
فرم کلی این دستور به صورت زیر است:
if (شرط ) command1 ;
else command2 ;
اگر شرط جلوی if درست باشد دستور یک اجرا می شود . در غیر این صورت دستور جلوی else اجرا می شود ، وجود else در شرط if اختیاری است. نوشتن پرانتز دور شرط الزامی است.
در قسمت شرط if می توان تابع را صدا زد به شرطی که خروجی تابع نوع void نباشد.
اگر در صورت درست یا غلط بودن شرط بخواهیم چند دستور را اجرا کنیم می بایستی از {} استفاده کنیم.
مثال :
if ( x>y && y>0) {
t=x;
x=y;
y=t;
}
else{
x=1;
y=2;
}
if تو در تو:
در زبان ها می توان if های تو در تو نوشت ( if داخل if ) که نکته مهم در این نوع تشخیص هر else برای کدام if است. ( هر else به نزدیکترین if همان بلوک که قبلا آن if به else دیگری مربوط نشده باشد، ارتباط دارد )
مثال:
if (a== 10) {
if (b>6) {
y=10;
z=10*y;
}
else {
y=0;
z=1;
}
b=0;
}
else{
z=0;
y++;
}
if نردبانی :
یکی از روش ها برای بررسی چندین شرط با دستورات جداگانه، if نردبانی است. ( ساختار آن if بعد از else قبلی است )
مثال:
if (e1)
s1;
else if (e2)
s2;
else if (e3)
s3;
.
.
.
else sn;
شرط e از بالا به پایین به ترتیب آزمایش می شود به محض آنکه یکی از شرط ها درست باشد جمله مربوط به آن اجرا شده و بقیه دستورات نردبان در نظر گرفته نمی شود و کنترل به خط بعد از نردبان منتقل می شود، اگر هیچکدام از شرط ها درست نباشد آخرین else اجرا می شود، در واقع آخرین else مشابه شرایط پیش فرض است.
if نردبانی را در بعضی از مواقع می توان با دستور switch ساده تر نوشت.
دستور switch:
فرم کلی این دستور:
switch ( expression ) {
case constant 1:
statement sequnce
break;
case constant 2:
statement sequnce
break;
.
.
.
default:
statement sequnce
}
عبارتی که جلوی switch نوشته می شود با حالات مختلفی که جلوی case می آیند فقط از نظر تساوی مقایسه می شوند، هنگامی که یک حالت مساوی پیدا شود دستورات مربوط به آن case اجرا می شوند تا هنگامی که به دستور break یا انتهای switch برسد. اگر هیچ حالت تساوی پیدا نشود دستورات default اجرا می شود ، default هم اختیاری است.
عبارت یا متغیر جلوی switch فقط می تواند صحیح یا کارکتری باشد همچنین می توان عبارت منطقی ، مقایسه ای ، محاسباتی و یا توابع با خروجی صحیح نوشت.
دستور default می تواند در هر جای از switch قرار گیرد که معمولا در انتهای switch قرار می گیرد.
اگر دو case یکسان در یک switch نوشته شود کامپایلر خطا می دهد. اگر دستورات جلوی case بیشتر از یک دستور باشد علامت {} نمی خواهد. جلوی case می توان چند حالت را با کاما از هم جدا کرد. جلوی case فقط مقادیر ثابت عددی یا کارکتری باید نوشته شود.
برای بررسی حالت های کوچکتر یا بزرگتر از if نردبانی استفاده می شود. درابتدای بلوک switch می توان متغیر تعریف کرد ولی در ابتدای case نمی توان تعریف کرد.
حلقه while:
فرم کلی این دستور :
while ( شرط )
{
دستورات
}
ابتدا شرط جلوی while بررسی می شود اگر شرط درست باشد دستورات حلقه اجرا شده و دوباره کنترل به اول حلقه منتقل می گردد. در این حالت دوباره شرط آزمایش می شود و دوباره عملیات دوباره تکرار می شود. اگر دستورات شامل یک دستور باشد نیازی به {} نیست. در صورتی که شرط جلوی while درست نباشد حتی یکبار حلقه اجرا نخواهد شد.
در شرط جلوی while می توان هر عبارت منطقی مجاز نوشت مثلا while (a+b>3*d)3
برای ایجاد حلقه دائم از while (1)1 استفاده می شود.
حلقه do-while:
فرم کلی:
do{
دستورات
} while ( شرط);
در اینجا بر عکس حلقه while ابتدا دستورات اجرا می شوند سپس شرط بررسی می شود پس حداقل حلقه یکبار اجرا می شود. در صورتی که دستورات یک دستور باشد نیازی به {} نیست.
حلقه for:
برای تکرار تعدادی دستور به تعداد معین از حلقه for است.
فرم کلی :
for ( تغیر اندیس حلقه ; شرط ادامه حلقه ; مقدار دهی اولیه) {
دستورات
}
اگر for شامل یک دستور باشد نیازی به {} نیست.
مثال :
int i,n=0;
for ( i=0;i<=9;i++)
n++;
ابتدا i صفر می شود ( این دستور فقط یکبار و قبل از ورود به حلقه انجام می شود) سپس i با عدد ۹ مقایسه می شود اگر شرط درست باشد دستورات حلقه اجرا می شود در غیر این صورت کنترل به بعد از حلقه می رود.
معمولا برای تکرار عملی به تعداد n بار از حلقه for (i=0;i1 استفاده می شود.اندیس حلقه می تواند به هر تعداد دلخواه کم یا زیاد شود for (k=0;k!75;k-=5)1.
باید توجه داشت که بررسی درستی شرط همواره در اول حلقه انجام می شود لذا ممکن است دستورات حلقه اصلا اجرا نخواهد شد.
هریک از سه جمله داخل پرانتز for را می توان ننوشت ولی همواره باید دو عدد سمی کالن (;) درون for باشد
for (;i<=9;) 1 .( در نتیجه دستور for ( ; ; )1 یک حلقه دائم است ). همچنین هر یک از سه بخش می تواند شامل هر عبارت معتبر باشد حتی می تواند توابع مختلف داخلی یا تعریف شده توسط کاربر را صدا زد.
عملگر کاما را می توان در پرانتز جلوی for استفاده کرد بدین ترتیب انعطاف پذیری for بیشتر شده و مثلا می توان با دو یا چند متغیر کنترل حلقه را در دست داشت for (x=0, y=1 ; 2*(x+y);x++,++y) 1 .
حلقه for می تواند هیچ بدنه ای نداشته باشد که برای ایجاد تاخیر استفاده می شود.
اندیس حلقه می تواند صحیح یا کارکتری یا حتی اعشاری باشد.
حلقه تو در تو:
وقتی حلقه تکراری درون حلقه دیگری قرار داشته باشد به این حالت حلقه تو در تو گفته می شود. در این مورد به ازای هر بار اجرای حلقه خارجی ، حلقه داخلی به طور کامل انجام می شود. همچنین انتهای حلقه داخلی زودتر از حلقه خارجی است.
for (i=0 ; i<10 ; i++)
for (j=0;j<5;j++)
n++;
m++;
دستورات break و continue:
این دستورات داخل حلقه استفاده می شوند . هنگامی که به دستور break برسیم کنترل از حلقه داخل آن خارج می شود و به اولین دستور بعد از حلقه منتقل خواهد شد. اگر چند حلقه تو در تو داشته باشیم دستور break تنها باعث خروج از داخلی ترین حلقه می شود.
هر زمان که به دستور continue برسیم کنترل به خط اول حلقه می بریم و تمام مراحل حلقه تکرار می شود بجز مقدار دهی اولیه.
دستور goto:
دستور goto در برنامه های ساختار یافته به ندرت استفاده می شود. این دستور کنترل را به خط دلخواه منتقل می کند( درون همان زیر برنامه). جلوی goto می بایستی برچسب نوشته شود. اگر برچسب تعریف نشده باشد کامپایلر خطا می دهد و اگر برچسب اضافی تعریف شود مشکلی رخ نخواهد داد.
معمولا دستور goto برای خروج از چندین حلقه تو در تو به کار می رود چون در این حالت از دستور break نمی توان استفاده کرد.
با این دستور نمی توان از زیربرنامه ای به زیربرنامه دیگر پرید.
